Pesten op het werk ‘hoe en wat is er aan te doen?'’

In de vorige blog werd ingegaan op ‘Eigenlijk wil iedereen dat ‘pesten stopt’, maar waarom is het zo complex?’ https://www.passioniek.nl/blog/355695_pesten-op-het-werk-waarom-is-het-zo-n-complex-probleem

Hoe ziet pesten op de werk eruit?

Pesten is iets anders dan een eenmalig incident of een conflict, hoewel een conflict met een collega of leidinggevende wel aanleiding kan zijn tot pestgedrag. Meningsverschillen, beroepsgeschillen of machtsstrijd die niet worden beslecht, werken het proces van pesten in de hand. Uitgangspunt is dat als iemand iets als pesten ervaart, er iets gedaan moet worden.

Volgens de wet is er sprake van pesten als gedrag intimiderend is en zich herhaalt. Het gaat er bij pesten om dat de gepeste werknemer zich niet kan verdedigen tegen het gedrag.

Bij pesten kan het onder andere gaan om:

• grapjes ten koste van een ander;
• zinloze taken laten uitvoeren;
• in het openbaar terechtwijzen;
• expres een verkeerde beoordeling geven
• vervelende opmerkingen of belachelijk maken;
• beledigen, of schelden of vloeken;
• negeren of sociaal isoleren/buitensluiten;
• gebaren maken;
• roddelen;
• kritiek uiten op iemands persoonlijke leven;
• beschadigen van eigendommen;
• het werk van de ander ondermijnen;
• intimidatie of fysieke agressie.

Helaas wordt er niet alleen tussen teamleden onderling gepest, maar ook in de relatie tussen werknemers en leidinggevenden. Er komt zelfs pestgedrag tussen concurrerende organisaties voor, zoals een organisatie trachten weg te pesten door het in diskrediet te brengen of in een onmogelijk positie te manoeuvreren.

Wat kan tegen pesten op het werk gedaan worden?

Vaak wordt gedacht in zachte waarden, zoals ‘problemen uitpraten’ of ‘inleving in elkaars standpunt stimuleren’. Op zichzelf prima natuurlijk, maar bij het tegengaan van pesten op de werkvloer is een structurele aanpak effectiever.

• Het bewaken van werkplezier voor iedereen is een gemakkelijk hulpmiddel tegen pesten
  • Een anti-roddel-cultuur creëren door te stimuleren dat men praat over inhoudelijke onderwerpen en niet over personen. Effectief is ook het begrenzen van het aantal personen met wie men mag sparren over negatieve gevoelens. Voorbeeld het toestaan van overleg tussen twee personen ‘dan heet het de beelden scherp krijgen’, maar met meer dan twee personen ‘dan heet het roddel en stemming maken’;
  • Teamleden kunnen leren om zich niet te laten leiden door emoties. Emoties maken mensen onbeheerst en soms zelfs explosief. Laat teamleden zich leren beheersen, bijv. door hun wrevel of zorgen eerst aan papier toevertrouwen om vervolgens te leren om de essentie van hun zorg eruit te halen ‘wat is er aan de hand’ en niet ‘wie heeft wat gedaan’;
  • Een verbod op het negeren of buitensluiten van personen en stimuleren dat iedereen een volwaardige werkplek heeft. Soms worden mensen buitengesloten doordat ze ‘anders zijn’ of ‘sociaal minder behendig’, maar deze mensen hebben hun eigen kwaliteiten. Een team wordt beter door diversiteit, dus de kunst is dat mensen leren op zoek te gaan naar elkaars toegevoegde waarde.
  • Het aanleren van ‘met respect communiceren’ ofwel respectloos communiceren tegengaan. Teamleden kunnen leren om onderling af te stemmen of hun uitspraak of vraag acceptabel is. Daarbij hoort wel, dat teamleden ook moeten leren om duidelijker aan te geven, wanneer ‘een grens overschreden wordt’.
• Leiderschap kan bijdragen tot het tegengaan van pestgedrag
  • Een duidelijke ‘kapitein op het schip’ maakt dat het team minder onzekerheid ervaart. Een heldere koers, met duidelijke doelen, maakt dat het team meer eensgezind zal werken. Wel is er een risico op een te hoge werkdruk, maar als teamleden de ruimte krijgen om af en toe op een positieve manier stoom af te kunnen blazen ontstaat voldoende ruimte om veerkrachtig te zijn.
  • Specifieke vormen van leiderschap in het team ontwikkelen draagt extra bij aan het tegengaan van pestgedrag. Bijvoorbeeld dienend leiderschap – men werkt dienend aan elkaar - of situationeel leiderschap – men respecteert elkaars ontwikkelfase – zijn positieve stimulansen.
• Pestgedrag door leidinggevenden kan effectief worden tegen gegaan. Hiervoor zijn wel beleidskeuzes noodzakelijk, zoals:
  • Werken met een omgekeerd organogram. De medewerker met de klantencontacten staat bovenaan. De leidinggevenden faciliteren deze medewerker, het proces is ‘bottom up’.
  • Sociocratische Kringmethode (SKM), waar elke mening ertoe doet en op basis van gelijkwaardigheid besluiten genomen worden.
  • Werknemers, die deels mede-aandeelhouder zijn, en dus mede-eigenaar.

Een zeer bruikbare website is https://www.stoppestennu.nl/leidinggevende-verantwoordelijk-voor-pesten-op-het-werk.